Không như các loài động vật lớp thú khác khỉ có chỉ số thông minh tương đối cao và chỉ xếp sau chỉ số thông minh của người. Các nhà di truyền học cho rằng, có đến 99% cấu trúc DNA của con tinh tinh giống với con người. Và nếu so sánh với toàn bộ dòng họ tộc khỉ nói chung (gồm khỉ đột, vượn, đười ươi, voọc,...) thì kết quả là có đến 98,4% cấu trúc phân tử DNA của khỉ giống với người. So sánh bộ gene của người và tinh tinh cho thấy một sự khác biệt gene liên quan đến thính giác đã cho phép con người phát triển giọng nói trong khi Tinh tinh không nói được.

Bộ gene của con người và Tinh tinh 99% giống nhau. Nhưng một số quá trình phát triển như thính giác và khứu giác của con người lại có tốc độ nhanh hơn. Những gene liên quan tới quá trình này có thể giải thích một phần vì sao Tinh tinh và con người lại có sự khác biệt đó. Cấu trúc não bộ của khỉ và con người tương đồng. Não của con người có nhiều điểm tương tự như loài khỉ. Bộ não khỉ cũng được sử dụng để kiểm soát ngôn ngữ và các suy nghĩ phức tạp, cách bộ não con người xử lý các vấn đề đều giống nhau. Khỉ là loài động vật thông minh với chỉ số IQ là 174. Khỉ được cho là loài động vật thông minh.

Khỉ đột và Tinh Tinh, dù ở trong rừng rậm. Tinh Tinh có nhóm máu và gen cũng trùng hợp với con người, là loại thông minh biết dùng vũ khí như đá, cây để chống lại kẻ thù, biết dùng đá để đập những loại hạt có vỏ cứng như hạt dẻ để ăn, biết dùng lông chim để ráy tai, dùng những cọng hoặc cành cây để xiả răng. Để tránh khát nước biết nhai những lá cây nát làm thành miếng xốpnhúng vào nước rồi vắt vào miệng để uống, biết dùng cành cây làm cần câu để móc mồi từ những ổ mối lớn để ăn. Một loại tinh tinh ở Phi Châu thích bắt kiến để ăn, kiến ở trong lỗ và khỉ lấy cây que chọc vào lỗ kiến để moi kiến ra. Tinh tinh được huấn luyện để mặc áo quảng cáo, đeo kính mát và làm tài tử đóng phim.

Vượn thông minh, nhanh nhẹn, chúng có thể nhảy xa 20m, qua dòng sông nhiều cá sấu, nhảy từ ngọn cây nầy sang ngọn cây bên kia, chúng thường suy tính khi giải quyết vấn đề khó khăn. Để lấy được món ăn hấp dẫn trên cao, thường biết chồng các khối gỗ lên cao và dùng gậy khều thức ăn, vượn không nói được, nhưng những gì quan trọng chúng đều báo tin cho nhau bằng cử chỉ và nét mặt. Gần đây qua nhiều cuộc thí nghiệm, nó có thể sử dụng Computer, biết dùng sơn để vẽ…